Το μυστικό της Ζηνοβίας (Κεφάλαιο 8)

 

Το κείμενο αυτό είναι προϊόν μυθοπλασίας. Κανένας από τους χαρακτήρες που περιγράφονται δεν είναι πραγματικός. Στο συγκεκριμένο κεφάλαιο, η Πηνελόπη Δέλτα και ο Ίων Δραγούμης είναι υπαρκτά, ιστορικά πρόσωπα. Η διασύνδεσή τους με τα πρόσωπα του μυθιστορήματος  είναι φανταστική.

Αλεξάνδρεια 1911 – 1912

Η Ζηνοβία, ζούσε πλέον αφοσιωμένη στο σύζυγο και στο γιο της. Χωρίς κοσμικότητες στα σαλόνια της Αλεξάνδρειας, όμως ήταν ευτυχισμένη. Παρά το γεγονός ότι είχε απολαύσει τα πρώτα χρόνια της διαβίωσής της την αίγλη της ελληνικής παροικίας, δεν την ένοιαζε που έκλεισε την πόρτα πίσω της. Η θαλπωρή του σπιτιού της και η συντροφιά του συζύγου της, της ήταν αρκετά.

Ο Ευάγγελος είχε αναλάβει σχεδόν εξ ολοκλήρου την επιχείρηση, αλλά η Ζηνοβία ήταν διακριτικά στο πλευρό του. Υπήρχαν διάφορα θέματα που την ανησυχούσαν. Το πρώτο ήταν η αχαλίνωτη ανάγκη του Ευάγγελου για διασκέδαση. Μαγευόταν και ο ίδιος από την γοητεία του και τις επιτυχίες που είχε με τις γυναίκες. Όλες τον ήθελαν, με όλες φλέρταρε αλλά με καμία δεν δεσμευόταν, παρά τις παραινέσεις της Ζηνοβίας.

Όμως αυτό δεν ήταν το βασικό πρόβλημα της Ζηνοβίας. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο τον κρατούσε σε μια ισορροπία σε σχέση με αυτή του την αδυναμία. Είχε και τον Δημήτριο που της έλεγε:

-Μην ανησυχείς, νέο παιδί είναι. Άσε τον να χαρεί. Ας χαρεί και για μας που δεν χαρήκαμε τα νιάτα μας. Οι αρχές που του φύτεψες στη ψυχή θα λειτουργήσουν όταν παραστεί ανάγκη.

Κάτι άλλο την βασάνιζε. Κάτι πολύ πιο ευαίσθητο και λεπτό. Ο Ευάγγελος από τα παιδικά του χρόνια, είχε γνωρίσει ένα μικρό Αιγύπτιο, Χακίμ τον έλεγαν, με τον οποίο έκανε παρέα. Το παιδί αυτό ήταν μόνο του στη ζωή, έτσι έδειχνε τουλάχιστον, και ο Ευάγγελος τον είχε πάρει υπό την προστασία του. Του χάριζε τα ρούχα του, του χάριζε παιχνίδια, ο Δημήτριος του πλήρωσε και πήγε στο αραβικό σχολείο για να μορφωθεί. Όμως η Ζηνοβία έβλεπε στο βλέμμα του κάτι που την τρόμαζε. Πίσω από το πλατύ του χαμόγελο, είχε σκοτάδι.

Μια μέρα που συζητούσε το θέμα με τον Δημήτριο, του είπε:

-Μην νομίζεις ότι ανησυχώ γιατί είναι Άραβας. Κάθε άλλο. Οι καλύτεροί μας υπάλληλοι είναι Άραβες. Δεν έχει σημασία ποια είναι η φυλή του καθενός. Αυτός έχει σκοτάδι στο βλέμμα του. Κάτι με τρομάζει. Δεν ξέρω ακριβώς τι, αλλά θα μάθω.

Ο Χακίμ ερχόταν σχεδόν καθημερινά στο σπίτι τους. Ο Ευάγγελος τον είχε σαν αδελφό του. Του έδινε τα πάντα. Μια μέρα που ο Ευάγγελος έλειπε, η Ζηνοβία είδε τον Χακίμ να καταφθάνει και να μπαίνει από την πόρτα της κουζίνας. Πήγε να τον συναντήσει για να του πει ότι λείπει ο φίλος του, αλλά σταμάτησε. Ο Χακίμ προχωρούσε με επιφύλαξη κοιτάζοντας να μην τον βλέπει κανείς. Μπήκε στο δωμάτιο του Ευάγγελου, άνοιξε το ερμάρι του πήρε από μέσα μερικά ρούχα, το ρολόι που του είχαν χαρίσει στα γενέθλιά του, τα έκρυψε κάτω από την κελεμπία του και γλίστρησε αθόρυβα από την πόρτα της κουζίνας. Κανείς άλλος δεν τον είχε δει. Η Ζηνοβία πήρε ένα σάλι, τυλίχτηκε, κρύβοντας το πρόσωπό της, και τον ακολούθησε.

Ο Χακίμ προχωρούσε στα στενά αραβικά δρομάκια της Αλεξάνδρειας και η Ζηνοβία πίσω του. Έφθασαν σε κάτι γειτονίες που η ίδια δεν είχε πάει ποτέ. Ο Χακίμ κατέβηκε σε ένα υπόγειο και άρχισε να μιλά στα αραβικά με κάποιο. Η Ζηνοβία, με τα λίγα αραβικά που ήξερε κατάλαβε ότι διαπραγματευόταν την τιμή. Φαίνεται ότι δεν συμφωνούσαν γιατί φώναζαν και οι δύο. Η Ζηνοβία παρέμεινε στο δρόμο και περίμενε να δει τι θα γινόταν.

Σε κάποια στιγμή, ο Χακίμ βγήκε από το υπόγειο, κρατώντας ακόμα τα ρούχα στα χέρια του. Μόλις αντίκρυσε τη Ζηνοβία, έβγαλε μια κραυγή, πέταξε τα ρούχα κάτω και άρχισε να τρέχει. Μαζεύτηκαν κάμποσοι περαστικοί και ο κλεπταποδόχος βγήκε από το υπόγειό του. Η Ζηνοβία τρόμαξε γιατί όλοι φώναζαν και η ίδια δεν καταλάβαινε τι έλεγαν. Παρόλα αυτά, μάζεψε τα ρούχα, τους κατακεραύνωσε με το βλέμμα της και έφυγε.

Όταν έφτασε στο σπίτι ήταν έτοιμη να λιποθυμήσει. Μόλις εξήγησε στον Δημήτριο τι είχε συμβεί, εκείνος λίγο έλειψε να πάθει καρδιακή προσβολή.

-Ξέρεις που πήγες; Της είπε, για πρώτη φορά στη ζωή του, θυμωμένος. Όλος ο υπόκοσμος της Αλεξάνδρειας βρίσκεται εκεί. Κάθε μέρα γίνονται φόνοι και μαχαιρώματα. Είναι θαύμα που γύρισες ζωντανή! Και αυτό για μερικά ρούχα.

-Δεν είναι η αξία των ρούχων, του απάντησε. Είναι η ποιότητα του ανθρώπου με τον οποίο ο γιος μας κάνει παρέα. Ο Ευάγγελος τον έχει σαν αδελφό!

Το βράδυ που επέστρεψε ο Ευάγγελος και του είπαν την ιστορία, εκείνος δεν φάνηκε να παραξενεύεται ιδιαίτερα.

-Δεν είναι η πρώτη φορά, τους είπε. Είχε συμβεί και άλλες φορές. Το κατάλαβα γιατί έχασα πολλά από τα πράγματά μου. Δεν ήθελα όμως να το πιστέψω. Έλεγα, μπορεί να είναι κάποιος από τους υπηρέτες.

-Γιατί δεν μας μίλησες, τον ρώτησε ο Δημήτριος.

-Ίσως, γιατί κατά βάθος ήξερα ποιος το έκανε. Και είναι ένας παιδικός φίλος που αγαπώ. Φοβάμαι ότι παίζει χαρτιά. Μου ζήτησε μερικές φορές και χρήματα. Όμως δεν είχα τόσα πολλά που ήθελε. Και βρήκε αυτό τον τρόπο. Ησυχάστε. Δεν νομίζω να ξανάρθει.

Όμως ο Δημήτριος και η Ζηνοβία δεν ησύχασαν. Ούτε κοιμήθηκαν καθόλου εκείνο το βράδυ, ούτε και τα βράδια που ακολούθησαν. Αποφάσισαν να είναι προσεκτικοί και συμβούλευαν συνεχώς τον Ευάγγελο να μην εμπιστευτεί ποτέ ξανά τον Χακίμ, και πάντοτε να είναι επιφυλακτικός με όλους. Ποτέ δεν ξέρεις τι κρύβει στη καρδιά του ο καθένας.

-Φύλαγε τα ρούχα σου να έχεις τα μισά, έλεγε η μητέρα μου, του είπε η Ζηνοβία. Και σε αυτή τη περίπτωση ταιριάζει γάντι.

Τους μήνες που ακολούθησαν η υγεία του Δημήτριου άρχισε να επιδεινώνεται. Ίσως να έπαιξε το ρόλο της και η τρομάρα που πήρε με την περιπέτεια της Ζηνοβίας. Κανείς δεν ξέρει. Επικεντρώθηκαν και οι τρεις σε αυτό και ξέχασαν τον Χακίμ. Εξάλλου δεν ξαναφάνηκε. Καλού κακού πάντως άλλαξαν όλες τις κλειδαριές και έδωσαν οδηγίες στους υπηρέτες να μην αφήνουν κανένα να μπαίνει στο σπίτι χωρίς την άδειά τους.

Η αλληλογραφία της Ζηνοβίας με την Πηνελόπη συνεχιζόταν. Η φίλη της εξακολουθούσε  να γράφει και σύντομα της έστειλε το δεύτερο βιβλίο της, «Τον καιρό του Βουλγαροκτόνου» και το 1911 το «Παραμύθι χωρίς όνομα». Ο Ίων Δραγούμης ήταν πια ζευγάρι με την Μαρίκα Κοτοπούλη και στη καρδιά της Πηνελόπης έμεινε η πίκρα ενός έρωτα που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Μέσα από τους μυθιστορηματικούς της ήρωες, έβλεπες αυτό τον ερωτικό πόνο να πλανάται και να μην βρίσκει δικαίωση.

Όμως δεν ήταν αυτό το κύριο μήνυμά τους. Οι ιστορικές λεπτομέρειες που περιγράφονταν μέσα από την πλοκή, παρείχαν στον αναγνώστη την ευκαιρία να γνωρίσει την ελληνική ιστορία και για την Ζηνοβία αυτά ήταν μια πολύτιμη πηγή πληροφοριών. Μέσα από τα μάτια της φίλης της ταυτίστηκε με ένα ένδοξο ιστορικό παρελθόν και το όραμα της Μεγάλης Ιδέας. Η Πηνελόπη είχε γαλουχηθεί μέσα στα αυτό το πλαίσιο και η Ζηνοβία ακολουθούσε εκστατική τα διδάγματα της φίλης της.

Το 1912 ήταν μοιραίος χρόνος για την Ζηνοβία και την οικογένειά της. Ο Δημήτριος έφυγε ήρεμα και αθόρυβα όπως έζησε, τουλάχιστον τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Η Ζηνοβία ήταν στο πλάι του και του κρατούσε το χέρι, μέχρι την τελευταία του πνοή. Χαμογελούσε ευτυχισμένος, γιατί παρόλο που έζησε για πολλά χρόνια στη μοναξιά, από τότε που παντρεύτηκε γνώρισε τόση αγάπη και στοργή, που πολύ λίγοι άνθρωποι έχουν την ευτυχία να εμπειραθούν στη ζωή τους.

Στην κηδεία του παρευρέθηκε σχεδόν όλη η ελληνική παροικία της Αλεξάνδρειας. Ο Δημήτριος ήταν πολύ αγαπητός και έχαιρε σεβασμού από όλους. Παρόλο που ο θάνατός του ήταν αναμενόμενος, η Ζηνοβία ένοιωσε απίστευτη μοναξιά και εγκατάλειψη όταν τον έχασε. Από τα δεκαέξι της χρόνια αυτός ο άνθρωπος την είχε κάτω από τις φτερούγες του, της χάρισε τα πάντα, όσα δεν είχε ποτέ ονειρευτεί στο χωριό της και στα άθλια παιδικά της χρόνια.

Η ίδια ήταν μόλις τριανταοκτώ χρονών, πολύ ωραία ακόμα και δυναμική. Θα μπορούσε να ξαναπαντρευτεί, εξάλλου ο Δημήτριος της το πρότεινε πολλές φορές. Όμως δεν την ενδιέφερε ο γάμος. Ένοιωθε πως πήρε το μερίδιο της στη ζωή και ότι της χρωστούσε η μοίρα σε αυτό το κεφάλαιο, της το έδωσε. Ήθελε να προχωρήσει με άλλο τρόπο. Μια μέρα που συζητούσαν το θέμα με το Δημήτριο του είχε πει:

-Σε σχέση με τον γάμο και τον έρωτα, έχω ζήσει ότι ήθελα να ζήσω. Έχω πάρει τόσα πολλά από σένα και το μόνο που θα ήθελα είναι να προσφέρω. Αυτός πιστεύω είναι ο ρόλος μου τώρα πια.

-Τι εννοείς; Της είπε ο Δημήτριος.

-Όταν με παντρεύτηκες Δημήτριε, ήμουν απλά μια κοπελίτσα που δεν ήξερε απολύτως τίποτε για τον τρόπο που λειτουργεί ο κόσμος σήμερα. Το μεγαλύτερο ταξίδι που είχα κάμει στη ζωή μου ήταν μέχρι το Κτήμα, όταν με φιλοξένησε ο θείος Ονούφριος, τότε που με είδες για πρώτη φορά εσύ. Πολλά κορίτσια στο τόπο μου ζουν με αυτό το τρόπο και ακόμα χειρότερα. Δεν έχουν όνειρα, δεν ξέρουν ότι θα μπορούσαν να εργαστούν, δεν ξέρουν ότι έχουν ικανότητες.

-Το μεγαλύτερο καλό που μου συνέβηκε όταν ήρθα εδώ, ήταν ότι ανακάλυψα ποια ήμουν και ποια θέση θα μπορούσα να διεκδικήσω σε αυτό το κόσμο. Δεν ήξερα, Δημήτριε, ότι υπάρχει θέση για μένα στο κόσμο! Και σχεδόν όλα τα κορίτσια στη Κύπρο δεν το γνωρίζουν.

-Θα ήθελα να ζήσεις όσο θα ζήσω εγώ. Όποιες και αν είναι οι συνθήκες εγώ είμαι απόλυτα ευτυχισμένη μαζί σου. Δεν με νοιάζουν τα πλούτη, δεν με νοιάζει η κοσμική ζωή, φτάνει να μπορούμε να μοιραζόμαστε τις σκέψεις μας και να προσπαθούμε να κατανοήσουμε το κόσμο γύρω μας. Αυτό είναι για μένα ευτυχία.

-Όμως αν φύγεις πριν από εμένα, εγώ θα πάω στη Κύπρο και θα προσπαθήσω να μάθω τις γυναίκες του τόπου μου ότι έχουν δικαιώματα στη ζωή. Μου έχεις αφήσει ένα καθόλου ευκαταφρόνητο ποσό, το οποίο έτσι σκοπεύω να διαθέσω. Θα βεβαιωθώ πρώτα ότι ο γιος μας έχει σταθεί στα πόδια του και μετά θα φύγω. Είμαι βέβαιη ότι έχω πολλά να κάμω εκεί.

Ο Δημήτριος την κοίταξε με θαυμασμό. Δεν ήξερε τι να πει για αυτή τη γυναίκα.

-Μην νομίζεις ότι και οι γυναίκες που γεννήθηκαν στην Αλεξάνδρεια – και αναφέρομαι στις Ελληνίδες γυναίκες – γνωρίζουν τη θέση τους στο κόσμο. Απλά είναι πιο μορφωμένες και έχουν καλύτερους τρόπους. Ακόμα και η φίλη σου η Πηνελόπη δεν τόλμησε ποτέ να αντιταχθεί στην οικογένειά της. Ούτε η μόρφωση, ούτε η εξυπνάδα, ούτε ο δυναμισμός της κατάφεραν να νικήσουν το κατεστημένο.

-Δεν ξέρω αν το γνωρίζεις, Ζηνοβία μου, αλλά στην Ευρώπη υπάρχει, σήμερα, ένα κίνημα για να δοθεί ψήφος στις γυναίκες. Αυτή τη στιγμή που μιλούμε οι γυναίκες διαδηλώνουν, βασανίζονται, φυλακίζονται για το δικαίωμα της γυναίκας να αποκτήσει ψήφο. Τις λένε σουφραζέτες. Μήπως είσαι και εσύ μια σουφραζέτα; Της είπε χαμογελώντας.

-Όχι, Δημήτριέ μου, δεν ξέρω ποιες είναι αυτές. Ούτε στοχεύω σε τόσο μεγάλα πράγματα. Απλά θέλω να πω στις κοπέλες του τόπου μου ότι έχουν δικαιώματα στη ζωή. Ότι έχουν ικανότητες. Και αν κάποιες πιο δυνατές από εμένα καταφέρουν να αλλάξουν τον κόσμο και να αποκτήσουν οι γυναίκες το δικαίωμα να ψηφίζουν, μπράβο τους! Καιρός ήταν!

-Δεν θα σου επαναλάβω για ακόμα μια φορά, Ζηνοβία μου, πόσο πολύ ευτυχισμένος είμαι μαζί σου και πόσο θα ήθελα και εγώ να ζήσουμε για πάντα μαζί, γιατί το ξέρω: το βιολογικό ρολόι μου σε λίγο θα σταματήσει να κτυπά. Είναι καλό να είμαστε ρεαλιστές και να παραδεχόμαστε την αλήθεια. Είσαι ένας άνθρωπος μοναδικός και όπου και κι αν είσαι και ότι κι αν κάνεις, θα φέρεις ευτυχία. Μακάριοι θα είναι εκείνοι που θα ζήσουν δίπλα σου, είπε με ένα αναστεναγμό.

Τα θυμόταν όλα αυτά η Ζηνοβία και δάκρυζε τα βράδια που έμενε μόνη. Τα πρωϊνά πήγαινε στο εργοστάσιο με το γιο της. Αυτό ήταν μεγάλη παρηγοριά για την ίδια. Σε κάθε γωνιά, σε κάθε άνθρωπο που συναντούσε έβλεπε το Δημήτριο και την επίδραση που είχε η παρουσία του παντού. Σε όλους τους χώρους και σε όλους τους συνεργάτες του. Η ίδια ενεργούσε με τρόπο που πίστευε ότι θα έκανε υπερήφανο το Δημήτριο και θα τον δικαίωνε. Κάθε απόφασή της είχε ένα και μοναδικό στόχο: να συνεχίσει με επιτυχία το έργο του συζύγου της. Και να δώσει αυτό το μήνυμα στο γιο της.

Η πολύχρονη απομάκρυνση της ίδιας και του Δημήτριου από την επιχείρηση είχε αφήσει τα σημάδια της. Τώρα, που ήταν καθημερινά παρούσα, είχε τη δυνατότητα να διακρίνει ότι πολλά πράγματα λειτουργούσαν πια αυτόματα και θα μπορούσε σε λίγο να καταρρεύσουν, αν δεν έβαζε κάποιος τάξη. Η δυναμική της προσωπικότητα πήρε τα ηνία και άφησε κάποιους επίδοξους σφετεριστές με άδεια χέρια. Συγχρόνως νουθετούσε τον Ευάγγελο και του εξηγούσε πώς διάφοροι επιτήδειοι, είτε συνεργάτες, είτε ανταγωνιστές προσπαθούσαν να τους διαβρώσουν.

Ο Ευάγγελος είχε μείνει με το στόμα ανοικτό με την διορατικότητα και εξυπνάδα της μητέρας του. Ένοιωσε ότι κορόιδευαν όλοι αυτοί τον ίδιο και πως αποδείχθηκε για ακόμα μια φορά, αφελής και εύπιστος. Προσπαθούσε να μάθει, αλλά συγχρόνως επαναπαυόταν στην ασφάλεια που του παρείχε η παρουσία της μητέρας του. Και αυτό ανησυχούσε τη Ζηνοβία.

-Γιε μου, εγώ θα φύγω, του έλεγε συχνά. Πρέπει να μάθεις να διαβάζεις το νόημα πίσω από τα λόγια, προπάντων τα ωραία λόγια. Πρέπει να μην κοιτάζεις μόνο το χαμόγελο στα πρόσωπα των ανθρώπων, αλλά και το βλέμμα τους. Είναι δύσκολο να έχουν καθάριο βλέμμα οι δόλιοι.

Ο Ευάγγελος προσπαθούσε, αλλά του άρεσαν και τα γλέντια και οι γλεντζέδες φίλοι του. Και σίγουρα αυτοί δεν ανήκαν στη κατηγορία των εργατικών και έντιμων ανθρώπων.

Από την άλλη, παρουσιάστηκε στο προσκήνιο μία νέα κατηγορία «φίλων». Ήταν οι επίδοξοι εραστές της ωραίας και πλούσιας χήρας. Η Ζηνοβία ήθελε να τους πετάξει στα μούτρα ότι η περιουσία δεν ήταν δική της αλλά του Ευάγγελου, όμως συγκρατήθηκε. Ο γιος της δεν ήταν καθόλου έτοιμος να διαχειριστεί όλα αυτά τα κοράκια που θα πολιορκούσαν τον ίδιο για να βάλουν χέρι στην επιχείρησή τους. Έτσι τους άφηνε στη πλάνη τους. Και τους χόρευε στο ταψί, μέχρι που κουράστηκαν και έφυγαν.

Έτσι περνούσε τα βράδια της η Ζηνοβία, μόνη στο σαλόνι, να κουβεντιάζει νοερά με τον Δημήτριο. Του εξιστορούσε τα καθημερινά της προβλήματα και άκουγε μέσα στο μυαλό της τη φωνή του να της απαντά. Μπορεί να φαίνεται μακάβριο, όμως αυτή η φανταστική συνομιλία την ανακούφιζε και τη βοηθούσε να βάλει τις σκέψεις της σε τάξη. Η «άλλη» φωνή, ήταν η φωνή της λογικής και του μέτρου. Με αυτό το τρόπο η Ζηνοβία διατηρούσε τη δύναμή της και την ευθυκρισία της. Ο Δημήτριος ήταν στο πλάι της τούτες τις δύσκολες ώρες και ήταν βέβαιη ότι θα ήταν στο πλάι της για πάντα. Ο αγαπημένος αυτός φύλακας άγγελος στη ζωή της, δεν θα την εγκατέλειπε ποτέ!

 

 

Φωτογραφία: