Το μυστικό της Ζηνοβίας (Κεφάλαιο 3)

 

Το κείμενο αυτό είναι προϊόν μυθοπλασίας. Κανένας από τους χαρακτήρες που περιγράφονται δεν είναι πραγματικός.

Μελβούρνη – Αυστραλία, Ιούνιος 2019

Την άλλη μέρα, η Ζήνα, στις 7.45 το βράδυ ήταν έξω από το Ινστιτούτο που εργαζόταν ο Αλέξης Ιωάννου. Παρά το γεγονός ότι προβληματιζόταν που δεν ήξερε καθόλου ελληνικά και  πώς θα μπορούσε να κατανοήσει το μάθημα σε μια τάξη που είχε αρχίσει εδώ και καιρό, αποφάσισε να προχωρήσει.

Μπήκε μέσα στην αίθουσα πριν έρθει ο Αλέξης και άρχισε να παρατηρεί τους άλλους μαθητές. Ήταν συνολικά δέκα εκείνη την ώρα και μιλούσαν μεταξύ τους. Οι τέσσερεις φαινόντουσαν Έλληνες, άλλοι τρεις ευρωπαϊκής καταγωγής και προς μεγάλη της έκπληξη ήταν και τρεις ασιατικής καταγωγής. Αυτό της έκαμε μεγάλη εντύπωση. Ήταν όλοι ενήλικες, μεταξύ είκοσι πέντε και σαράντα ετών, περίπου.

-Τι θέλουν οι Ασιάτες σε μια τάξη ελληνικών, σκέφτηκε.

Σε λίγο μπήκε ο Αλέξης μαζί με δυο – τρεις άλλους, μάλλον ελληνικής καταγωγής. Μόλις την είδε έσκασε ένα φωτεινό χαμόγελο και πήγε κοντά της να την χαιρετήσει. Της πήρε το χέρι και της είπε:

-Χαίρομαι πάρα πολύ που ήρθες! Σήμερα θα μελετήσουμε ένα ποίημα του Ελύτη, ενός από τους μεγαλύτερους Έλληνες ποιητές του 20^ου αιώνα. Έχει βραβευθεί και με το Νόμπελ λογοτεχνίας. Μην ανησυχείς αν δεν καταλαβαίνεις. Δεν έχει σημασία. Μπορούμε να μιλήσουμε αργότερα, μετά το μάθημα και να δούμε με ποιο τρόπο μπορώ να σε βοηθήσω να φθάσεις το επίπεδο της τάξης αυτής. Είμαι σίγουρος ότι θα θυμηθείς έστω και αυτά τα λίγα ελληνικά που έμαθες από το πατέρα σου. Είναι σαν κάποιος που δεν γνωρίζει κολύμπι και τον ρίχνουν στα βαθιά. Θα αναγκαστεί να κολυμπήσει.

Ύστερα την σύστησε στους άλλους μαθητές. Με έκπληξή της αντιλήφθηκε ότι ο ένας Ασιάτης ήταν καθηγητής της κινέζικής γλώσσας στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης και οι υπόλοιποι αρκετά μορφωμένοι άνθρωποι.

-Τι γυρεύω εγώ εδώ; Σκέφτηκε.

Όμως αποφάσισε να μείνει για το πρώτο μάθημα.

Ο Αλέξης πήρε ένα βιβλίο, το άνοιξε σε μια σελίδα και της το έδωσε.

-Προσπάθησε να παρακολουθήσεις το κείμενο, έστω και αν δεν καταλαβαίνεις της είπε. Θα σου εξηγήσω μετά.

Ο ίδιος κάθισε ανάμεσα στους μαθητές του και  άρχισε να διαβάζει:

 Τη γλώσσα μού έδωσαν ελληνική·

το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου.

Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου.

Εκεί σπάροι και πέρκες

ανεμόδαρτα ρήματα

ρεύματα πράσινα μες στα γαλάζια

όσα είδα στα σπλάχνα μου ν’ ανάβουνε

σφουγγάρια, μέδουσες

με τα πρώτα λόγια των Σειρήνων

όστρακα ρόδινα με τα πρώτα μαύρα ρίγη.

Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα μαύρα ρίγη.

Εκεί ρόδια, κυδώνια

θεοί μελαχρινοί, θείοι κι εξάδελφοι

το λάδι αδειάζοντας μες στα πελώρια κιούπια·

και πνοές από τη ρεματιά ευωδιάζοντας

λυγαριά και σχίνο

σπάρτο και πιπερόριζα

με τα πρώτα πιπίσματα των σπίνων

ψαλμωδίες γλυκές με τα πρώτα πρώτα Δόξα Σοι.

Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα πρώτα Δόξα Σοι!

Εκεί δάφνες και βάγια

θυμιατό και λιβάνισμα

τις πάλες ευλογώντας και τα καριοφίλια.

Στο χώμα το στρωμένο με τ’ αμπελομάντιλα

κνίσες, τσουγκρίσματα

και Χριστός Ανέστη

με τα πρώτα σμπάρα των Ελλήνων.

Αγάπες μυστικές με τα πρώτα λόγια του Ύμνου.

Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα λόγια του Ύμνου!

Φυσικά δεν καταλάβαινε λέξη. Μόνο η φράση «Τη γλώσσα μού έδωσαν ελληνική», είχε κάποιο νόημα για αυτή. Ένοιωσε μεγάλη δυσφορία. Ήθελε να φύγει. Όμως για πρώτη φορά στη ζωή της ντράπηκε να το κάνει. Οι συμμαθητές της σχολίαζαν στα ελληνικά, όσο μπορούσαν, το ποίημα και τότε κατάλαβε ότι ούτε αυτοί ήξεραν πολύ καλά ελληνικά.

Σαν πέρασε η ώρα και τελείωσε το μάθημα, η Ζήνα κοντοστάθηκε για να μιλήσει με τον Αλέξη. Εκείνος συνομιλούσε με κάποιους άλλους μαθητές, έτσι προχώρησε προς τον Κινέζο καθηγητή και τον ρώτησε πώς και παρακολουθεί μαθήματα της ελληνικής γλώσσας. Για ποιο λόγο;

-Μα η ελληνική μαζί με την κινέζικη και μερικές άλλες γλώσσες στο κόσμο, αποτελούν τις πρώτες γλώσσες και τα αρχαιότερα κύτταρα πολιτισμού, της απάντησε. Μην ξεχνάς ότι οι πατέρες των φιλοσοφιών μας, ο Κομφούκιος και ο Σωκράτης έζησαν περίπου την ίδια εποχή και δίδαξαν παρόμοια πράγματα με διαφορετικό τρόπο.

Η Ζήνα τον ευχαρίστησε προβληματισμένη.

-Άραγε υπάρχει κάποιος άλλος πολιτισμός από εκείνο που γνώριζα μέχρι τώρα; Σκέφτηκε. Άραγε η εμμονή μου να ασχολούμαι μόνο με το παρόν με έχει απομακρύνει από άλλα ενδιαφέροντα θέματα;

-Ε, τι σκέφτεσαι και είσαι τόσο προβληματισμένη, την πείραξε ο Αλέξης. Έλα να πάμε να πιούμε ένα καφέ και να μιλήσουμε για το μάθημα.

Σε λίγο καθισμένοι και οι δύο σε μια καφετέρια και πίνοντας ζεστή σοκολάτα, μια που στο νότιο ημισφαίριο ήταν χειμώνας, ο Αλέξης την ρώτησε πώς αισθάνθηκε σήμερα στο μάθημα.

-Πώς ήθελες να αισθανθώ; Διερωτήθηκε η Ζήνα. Δεν καταλάβαινα λέξη. Η μόνη φράση που κατάλαβα, ήταν: την γλώσσα μου έδωσαν ελληνική. The Language Given to me was Greek… Αν δεν ντρεπόμουν θα έφευγα.

-Αυτό μόνο θα ήθελα να καταλάβεις. Είναι μια φράση που είπε ένας πολύ μεγάλος ποιητής, θέλοντας να δηλώσει το μεγαλείο της γλώσσας του. Στη συνέχεια με απλές λέξεις, περιγράφει τη φτωχική χώρα της Ελλάδας, την αρχαιότητά της μέσα από την αναφορά στον Όμηρο, τον έρωτα, χωρίς καν να τον αναφέρει, απλά με την ήχηση των λέξεων, το ελληνικό τοπίο, τους αγώνες για την ελευθερία και την θρησκεία των Ελλήνων, τον Χριστιανισμό. Δεν χρειάζεται να καταλάβεις περισσότερα τώρα. Εκείνο που θα ήθελα από σένα είναι απλά να μελετήσεις τους στίχους: τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική, το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου. Μπορείς να βρεις τη μετάφραση στο διαδίκτυο για όλο το ποίημα, αλλά δεν έχει σημασία. Σημασία έχει να κατανοήσεις τους δύο αυτούς στίχους και να διαβάσεις και για τον Όμηρο. Θα μελετήσουμε και στο επόμενο μάθημα το ποίημα.

-Μου φαίνεται περίεργο που κάθομαι εδώ μαζί σου και κάνω αυτή τη συζήτηση. Η δική μου φιλοσοφία μέχρι τώρα είναι ότι όλα αυτά που έχουν να κάνουν με γλώσσες, ιστορία και θρησκείες κλπ., χωρίζουν τους ανθρώπους και προκαλούν την εχθρότητα και τους πολέμους. Τώρα, στον 21^ο αιώνα που ζούμε, η έγνοια μας πρέπει να είναι ο πλανήτης μας για να έχουμε κάτι να κληροδοτήσουμε στην επόμενη γενεά. Έτσι που πάμε θα καταστρέψουμε τη γη που μας γέννησε.

-Δεν διαφωνώ καθόλου μαζί σου. Όμως η μελέτη των γλωσσών, ιδιαίτερα των αρχαίων γλωσσών, μας φέρνει σε επαφή με τα δομικά συστατικά του πολιτισμού μας. Μας βοηθά να κατανοήσουμε ποιοι είμαστε και έχοντας αυτή τη γνώση να μπορέσουμε να διορθώσουμε τα λάθη του παρελθόντος. Δεν είναι η ιστορία και οι θρησκείες που προκαλούν τους πολέμους. Είναι η εκμετάλλευσή τους από τους επιτήδειους μεγαλομανείς όλων των εποχών, που παρασύρουν τα πλήθη με μεγάλα λόγια και στομφώδεις εκφράσεις, όπως πολεμούμε για την πατρίδα ή τη θρησκεία μας και γινόμαστε ήρωες – πολύ δημοφιλές επιχείρημα για να πείθουν τους ανθρώπους να αλληλοσκοτώνονται, ενώ αυτοί μένουν στο απυρόβλητο. Αλλά, ας τα αφήσουμε αυτά. Είναι ένα μεγάλο ζήτημα που δεν μπορούμε να λύσουμε. Εκείνο που εμείς μπορούμε να κάνουμε είναι να μορφωνόμαστε. Η μόρφωση διευρύνει τους ορίζοντες του ανθρώπου, τον βοηθά να βλέπει πίσω από τα πομπώδη λόγια και του δίνει ευθυκρισία. Και για να αποφορτίσω κάπως την ατμόσφαιρα, σε ρωτώ: ξέρεις τι σημαίνει το όνομά σου: Ζηνοβία;

-Με βρίσκεις εντελώς απροετοίμαστη. Δεν το σκέφτηκα ποτέ. Είναι απλά ένα όνομα. Φαντάζομαι θα υπήρξε κάποια σπουδαία με αυτό το όνομα και το συνέχισαν οι άνθρωποι για να την τιμήσουν.

-Σε αυτό έχεις δίκαιο. Η Ζηνοβία ήταν η βασίλισσα της Παλμύρας, μιας αρχαίας πόλης στη Συρία. Υπήρξε και μια αγία με το όνομα αυτό, όμως η προέλευσή του ονόματος δεν ξεκίνησε από αυτές . Προϋπήρχε. Το όνομά σου είναι αρχαίο ελληνικό και είναι σύνθεση λέξη. Το πρώτο συνθετικό, προέρχεται από το «Ζευς», που είναι το όνομα του Πατέρα των θεών και των ανθρώπων, σύμφωνα με την αρχαία ελληνική μυθολογία. Είναι αρχαιότατο ινδοευρωπαϊκό όνομα, και σχετική ρίζα υπάρχει σε πολλές αρχαίες γλώσσες. Αρχικά είχε σχέση με τον ουρανό και το φως. Κλινόμενο αυτό το όνομα, αλλάζει εντελώς και γίνεται στη γενική πτώση: του Διός. Αυτό, το συσχετίζει ίσως με το λατινικό “dies” , που σημαίνει ημέρα. Το δεύτερο συνθετικό είναι η λέξη «βίος», δηλαδή ζωή. Με λίγα λόγια το όνομά σου σημαίνει η ζωή αυτού που κυριαρχεί στον ουρανό και στο φως. Και βλέποντας πόση φωτιά έχεις μέσα σου, σου ταιριάζει απόλυτα!

Η Ζήνα δεν ήξερε τι να πει. Αυτός ήταν ένας καινούργιος κόσμος για κείνη.

-Τα κατάφερες να με εντυπωσιάσεις! Το ομολογώ. Και το δικό σου όνομα; Αλέξης. Σημαίνει κάτι;

-Βεβαίως. Αρχικά, είναι υποκοριστικό για το όνομα Αλέξανδρος. Και αυτό είναι σύνθετο όνομα. Αποτελείται από το λεξικό πρόθεμα «αλεξι», που σημαίνει αποκρούω και προστατεύω και το «ανήρ» που σημαίνει άνδρας. Με λίγα λόγια είναι αυτός που προστατεύει τους άνδρες. Πρόκειται για αρχαιότατο ελληνικό όνομα με μυκηναϊκή προέλευση. Και φυσικά είναι το όνομα του μεγάλου στρατηλάτη Αλέξανδρου. Γνωρίζεις για τον Μέγα Αλέξανδρο;

Η Ζήνα γέλασε.

-Και σένα σου ταιριάζει το όνομά σου! Έχεις τη δύναμη της προστασίας μέσα σου. Μέχρι και εμένα με κάνεις να νοιώθω ασφάλεια. Γνωρίζω, κατά ακρίβεια έχω ακούσει, για αυτό το μεγάλο στρατηγό, αλλά όπως σου είπα δεν με ενδιαφέρουν οι πόλεμοι. Ούτε αυτοί που κερδίζονται, ούτε αυτοί που χάνονται.

Κοιτάζοντας το ρολόι της πρόσθεσε:

-Είναι αργά. Πρέπει να φύγω. Χάρηκα πάρα πολύ τη κουβέντα μας! Αλλά ακόμα κάτι: Το όνομα Δημήτριος, σημαίνει κάτι;

-Το αρχικό όνομα ήταν Δήμητρα, δηλαδή το θηλυκό του Δημήτριος. Η Δήμητρα ήταν η θεά της γεωργίας και στο πρόσωπό της έβλεπαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι τους κύκλους των εποχών. Είναι επίσης σύνθετο όνομα και έχει ως δεύτερο συνθετικό τη λέξης μήτηρ (μητέρα) και ως πρώτο συνθετικό τη λέξη Δα (Γη). Με λίγα λόγια το όνομα Δήμητρα σημαίνει μητέρα γη.

-Έχω μείνει άφωνη. Δημήτριος ήταν το όνομα του πατέρα μου και με μεγάλωσε με τόση στοργή και φροντίδα! Για μένα ήταν η μάνα γη. Πόσο ταιριάζουν όλα! Πρέπει όμως να φύγω. Καλό βράδυ Αλέξη.

-Καλό βράδυ. Θα έρθεις για το επόμενο μάθημα;

-Βεβαίως θα έρθω. Θέλω να εξερευνήσω το κόσμο της ελληνικής γλώσσας! Έχει μεγάλο ενδιαφέρον.

Φτάνοντας στο διαμέρισμά της η Ζηνοβία, ένιωθε ανάλαφρη και ζωντανή. Ένας καινούργιος ορίζοντας είχε ανοίξει μπροστά της.

-Αχ πατέρα, ακόμα και μετά θάνατο με καθοδηγείς! Είπε μεγαλόφωνα. Και τι άνδρας αυτός ο Αλέξης! Πάρα πολύ ενδιαφέρον τύπος. Για να δούμε πού θα με πάρει αυτό το ταξίδι.

Κάθισε στον υπολογιστή της και άρχισε να διαβάζει τα μηνύματά της. Εκείνο που τράβηξε τη προσοχή της ήταν ένα από το δικηγόρο του πατέρα της. Την συμβούλευε να ξεκινήσει τη διαδικασία για την πώληση της επιχείρησης “Dem. Vas. Construction Co” και της πρότεινε διάφορους τρόπους για να το πράξει ώστε να έχει το μεγαλύτερο όφελος.

Δεν δίστασε καθόλου. Στο μυαλό της ήταν καθαρό τι θα έπρεπε να γίνει. Έγραψε λοιπόν:

Αγαπητέ Τζον

Σε ευχαριστώ για τις συμβουλές σου και είμαι βέβαιη ότι το μόνο που έχεις υπόψη σου είναι το καλώς νοούμενο συμφέρον μου. Ο πατέρας μου πάντοτε μου έλεγε να σε εμπιστεύομαι γιατί είσαι ένας έντιμος δικηγόρος και ένας καλός άνθρωπος.

Οι οδηγίες μου προς εσένα είναι οι πιο κάτω. Ξέρω ότι πιθανόν να μην συμφωνείς μαζί μου, αλλά αυτή ήταν η επιθυμία του πατέρα μου και η δική μου:

Θα αρχίσεις να διαπραγματεύεσαι με τους συνεργάτες του πατέρα μου και βασικά στελέχη της εταιρείας του, τους κυρίους Nick Georgiou και Jacob Papadopoulos. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν δουλέψει σκληρά για την εταιρεία για χρόνια πολλά και στήριξαν τον πατέρα μου όταν αυτός είχε αρρωστήσει και δεν μπορούσε να αποδώσει. Αξίζει να είναι  αυτοί που θα διαχειριστούν την εταιρεία στο μέλλον.

Θα τους προσεγγίσεις λοιπόν και θα δεις αν ενδιαφέρονται, αυτοί ή τα παιδιά τους. Θα είμαστε ελαστικοί με την τιμή και τους τρόπους αποπληρωμής. Σίγουρα δεν έχουν μεγάλα κεφάλαια να διαθέσουν. Εσύ, είμαι σίγουρη, ότι γνωρίζεις πώς θα κάμεις τη διαπραγμάτευση. Ο μόνος όρος που θέτω είναι να διατηρηθεί η εταιρεία με το όνομα που της έδωσε το πατέρας μου, μέχρι τη διάλυσή της.

Εγώ θα είμαι πάντοτε εδώ και θα συζητώ μαζί σου ότι προκύψει. Για κάποιο χρονικό διάστημα δεν θα ταξιδεύω, θα παραμείνω στη Μελβούρνη, για να διευθετήσω διάφορα οικογενειακά θέματα.

Η απόφασή μου είναι οριστική και έτσι δεν χρειάζεται να προσπαθήσεις να με μεταπείσεις.

Σε ευχαριστώ που ήσουν πάντοτε ένας καλός φίλος για τον πατέρα μου και για μένα.

Χαιρετισμούς

Ζήνα

Κοίταξε το μήνυμα για μερικά δευτερόλεπτα, βεβαιώθηκε ότι έγραφε αυτό που ήθελε να πει και πάτησε το SEND.

Σηκώθηκε και μπήκε στο μπάνιο. Αφού έκανε ένα ζεστό ντους ετοίμασε ένα τσάι και κάθισε στην αγαπημένη της πολυθρόνα, κοιτάζοντας τον ποταμό Γιάρρα. Έβλεπε τα φώτα των αυτοκινήτων που κινούνταν και τους πολύχρωμους φωτισμούς από τα κτήρια που καθρεφτίζονταν στον ποταμό. Σίγουρα αγαπούσε αυτή τη πόλη! Αυτός ήταν ο τόπος της, αυτή ήταν η πατρίδα της. Γιατί να προσθέσει στη ζωή της ονόματα όπως Αλεξάνδρεια και Κύπρος;

-Είναι αργά πια, σκέφτηκε. Εκείνο το κουτί με τα γράμματα και τις φωτογραφίες, η επιθυμία του πατέρα της, μα πάνω απ’ όλα τα μάτια της Ζηνοβίας την είχαν βάλει στο δρόμο. Το ταξίδι είχε ξεκινήσει.

Όταν ξάπλωσε για να κοιμηθεί ηχούσαν στο νου της δύο φράσεις που είχε ακούσει σήμερα:

…μα η ελληνική μαζί με την κινέζικη και μερικές άλλες γλώσσες στο κόσμο, αποτελούν τις πρώτες γλώσσες και τα αρχαιότερα κύτταρα πολιτισμού,

… η μελέτη των γλωσσών, ιδιαίτερα των αρχαίων γλωσσών, μας φέρνει σε επαφή με τα δομικά συστατικά του πολιτισμού μας.

-«Αρχαιότερα κύτταρα πολιτισμού», «δομικά συστατικά πολιτισμού», ψιθύρισε. Ένας νέος κόσμος για μένα. Θα τον εξερευνήσω.

Και κοιμήθηκε καθώς αυτές οι φράσεις  ηχούσαν στο μυαλό της.

 

Φωτογραφία

Βιβλιογραφία

Λεξικό Νέας Ελληνικής Γλώσσας