Το μυστικό της Ζηνοβίας (Κεφάλαιο 13)

 

Το κείμενο αυτό είναι προϊόν μυθοπλασίας. Κανένας από τους χαρακτήρες που περιγράφονται δεν είναι πραγματικός.

Μελβούρνη – Αυστραλία –Οκτώβριος – Δεκέμβριος 2020

Μετά την αποστολή του ηλεκτρονικού μηνύματος στην Ελένη, είχαν ξεκαθαρίσει όλα πια στο μυαλό της Ζήνας. Ο στόχος της ήταν να επισκεφθεί την Κύπρο και να ανακαλύψει ότι μπορούσε να βρει εκεί. Αυτή η παράξενη κατάσταση της πανδημίας και της καραντίνας απλά της έδιναν το χρόνο να διαβάσει τα γράμματα που βρίσκονταν στο κουτί που της είχε αφήσει  ο πατέρας της.

Παρόλα αυτά, η στασιμότητα είχε αρχίσει να γίνεται εκνευριστική. Όταν τα κρούσματα μειώνονταν, δίνονταν κάποιες ελευθερίες στη διακίνηση, όταν μια νέα μετάλλαξη εμφανιζόταν και τα κρούσματα αυξάνονταν, αμέσως όλοι κλειδώνονταν στα σπίτια τους. Για την Ζήνα αυτό θα ήταν ανυπόφορο, χωρίς τον Αλέξη. Αν ήταν εντελώς μόνη της όλους αυτούς τους μήνες θα τρελαινόταν. Η παρουσία του Αλέξη χρωμάτιζε τη ζωή της και έδινε νόημα στη μουντή της καθημερινότητα.

Εκείνος δεν έμενε λεπτό αδρανής. Εκτός από τα μαθήματα που έκανε διαδικτυακά, ασχολείτο και με όλες τις μικροεργασίες που χρειαζόταν το σπίτι της Ζήνας. Επιδιόρθωσε μερικές βρύσες που έσταζαν, μπογιάτισε σχεδόν ολόκληρο το διαμέρισμα και οτιδήποτε άλλο έβλεπε ότι θα μπορούσε να βελτιωθεί. Η Ζήνα ήταν κάπως αδιάφορη με όλα αυτά. Όταν ζούσε ο πατέρας της και έβλεπε ότι κάτι ήταν εντελώς απαραίτητο να επιδιορθωθεί, του ζητούσε και έστελνε ένα τεχνικό. Από τότε που πέθανε όμως, δεν ασχολήθηκε καθόλου.

Τώρα πια έβλεπε το κάθε τι στο διαμέρισμά της να λειτουργεί άψογα και όλα να λάμπουν. Παρακολουθούσε τον Αλέξη να εργάζεται και θαύμαζε το καλλίγραμμο, δυνατό σώμα του, που δεν το είχε για επίδειξη αλλά το χρησιμοποιούσε πρακτικά. Από την άλλη εντυπωσιαζόταν με την τελειότητα με την οποία ολοκλήρωνε τις εργασίες που άρχιζε. Δεν μπορούσες να βρεις ψεγάδι. Την ξάφνιαζε ευχάριστα κάθε μέρα. Άρχισε μάλιστα να αισθάνεται ότι όσο περνούσε ο καιρός τόσο περισσότερο δενόταν μαζί του. Αυτό δεν της είχε συμβεί ποτέ ξανά στη ζωή της. Και το περίεργο ήταν πως της άρεσε! Αυτός ο άνδρας, με την παλιάς κοπής ψυχοσύνθεση και τις ιπποτικές αρχές, ήταν απίστευτα γοητευτικός!

Παράλληλα συνέχιζε το διάβασμα του κειμένου που έγραψε ο παππούς της προς τον πατέρα της. Η ζωή των προγόνων της όπως εξελισσόταν μέσα από αυτό το κείμενο ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και την κρατούσε σε αγωνία. Δυστυχώς για κείνη προχωρούσε αργά, λόγω της δυσκολίας στη γλώσσα, όμως επέμενε να το διαβάσει πρώτα μόνη της. Απλά ρωτούσε τον Αλέξη για λέξεις και φράσεις που την δυσκόλευαν ιδιαίτερα. Βυθιζόταν ώρες στη μελέτη και όταν τελείωνε ένοιωθε εμβαπτισμένη σε ένα κόσμο μαγικό, που ήταν ο κόσμος της οικογένειάς της!

Έγραφε λοιπόν ο παππούς Ευάγγελος στον πατέρα της:

Γιε μου δεν υπήρξα πολύ συνεπής στην αφήγηση μου. Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που σου περιέγραψα τη ζωή μου μέχρι την προσπάθειά μου να αναβιώσω την επιχείρηση που κληρονόμησα από τον πατέρα μου. Είσαι πια δεκαπέντε χρονών. Ελπίζω όταν αυτό το κείμενο έρθει στην κατοχή σου, θα έχεις το ενδιαφέρον να το διαβάσεις.

Δούλεψα σκληρά για τα επόμενα δέκα χρόνια. Δεν ήταν εύκολο να στήσω την επιχείρησή μας, που με τόση επιπολαιότητα άφησα να καταστραφεί. Αν δεν ήταν στο πλάι μου ο Μαχμούτ, σίγουρα δεν θα τα κατάφερνα. Οι παραγωγοί δεν με εμπιστεύονταν πια και τα εργοστάσια του εξωτερικού δεν ήθελαν να ακούσουν για μένα. Έπρεπε να ξεπλύνω την ρετσινιά από πάνω μου. Ο Μαχμούτ – ας είναι καλά εκεί που είναι, γιατί έχει πεθάνει εδώ και δύο χρόνια – μου στάθηκε σαν πατέρας. Δεν μπορώ να εκφράσω την ευγνωμοσύνη που νοιώθω για αυτό. Μετά το θάνατό του, συμπαραστάθηκα όσο μπορούσα στη χήρα του και προίκισα την μοναχοκόρη του. Ήταν το λιγότερο που θα μπορούσα να κάνω για κείνο.

Αυτά τα δέκα χρόνια, πέραν από το γεγονός ότι δούλευα σκληρά, είχα και συχνή αλληλογραφία με την μητέρα μου. Μέσα στο κουτί μαζί με το δικό μου κείμενο θα βρεις όλη την αλληλογραφία που είχα μαζί της. Φύλαγα τα γράμματά της και όταν εκείνη πέθανε και πήγα στη Πάφο, βρήκα στο γραφείο της όλα τα γράμματα που της έστελνα εγώ. Έτσι υπάρχουν όλα. Δεν λείπει κάτι. Θα σε βοηθήσουν να καταλάβεις πόσο σπουδαία ήταν αυτή η γυναίκα.

Αλλά, ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Όσο εγώ αγωνιζόμουν να στήσω την επιχείρηση, η μητέρα μου έστηνε μια άλλη επιχείρηση στη Πάφο. Στην προσπάθειά της να βοηθήσει τις φτωχές γυναίκες της υπαίθρου, είχε ξεκινήσει το εμπόριο των κυπριακών υφαντών με την Αλεξάνδρεια. Έστελνε δηλαδή κυπριακά υφαντά σε εμπόρους εδώ και όλα σχεδόν τα κέρδη πήγαιναν στις υφάντρες. Έτσι πολλές κοπέλες βοηθήθηκαν και η μητέρα μου αξιοποίησε εκείνο το έμφυτο ταλέντο που είχε με τις επιχειρήσεις και το εμπόριο.

Όλα αυτά τα χρόνια, μου έγραφε να πάω να την επισκεφθώ, μα εγώ ήμουν βουτηγμένος στη προσπάθειά μου να αναβιώσω την επιχείρηση. Δεν μπορούσα να φύγω ούτε λεπτό ή τουλάχιστον έτσι νόμιζα. Αργότερα, όταν την έχασα, κατάλαβα ότι άξιζε πολύ περισσότερο το κόπο να πάω να τη δω. Όμως εκείνα τα χρόνια, ένα τέτοιο ταξίδι θα κρατούσε τουλάχιστον ένα μήνα και για μένα ήταν πολύ δύσκολο να λείψω τόσο πολύ. Προσπαθούσα να τα βάλω όλα σε τάξη και μετά να φύγω.

Εκείνη παράλληλα είχε αφοσιωθεί στο στόχο της. Την προβλημάτιζε το γεγονός ότι δεν ήταν καθόλου βέβαιη αν τα κορίτσια από μόνα τους θα μπορούσαν να κρατήσουν την επιχείρηση. Προσπαθούσε να τις εκπαιδεύσει  γιατί γνώριζε ότι η ίδια δεν θα ζούσε για πάντα, όμως το γεγονός ότι μόλις παντρεύονταν έπαυαν να συμμετέχουν, δεν βοηθούσε καθόλου. Πολύ λίγες ήταν εκείνες που έβλεπαν μια προοπτική σε αυτή την απασχόληση, όμως η έλλειψη μόρφωσης και καλλιέργειας δυσκόλευε την πρόοδό τους. Έτσι είχε βάλει σαν δεύτερό της στόχο να βοηθήσει στην μόρφωση  μερικών από αυτές. Πλήρωσε το σχολείο για δυο -τρεις, που ήταν καλές στα γράμματα, αλλά η ίδια έφυγε πριν προλάβει να οργανώσει τον τομέα της διοίκησης.

Η μητέρα μου έφυγε τον Μάιο του 1930. Ήταν μόλις 56 ετών. Είχε από καιρό αρχίσει να έχει πρόβλημα με τα πόδια της, ίσως να ήταν αρθριτικά, δεν ξέρω ακριβώς. Παρόλα αυτά, με τη χρήση ενός μπαστουνιού, εξακολουθούσε κάθε απόγευμα να πηγαίνει ένα μακρινό περίπατο Η διαδρομή ήταν  ανώμαλη και σε μερικά σημεία είχε βράχια. Φαίνεται ότι κάπου σκόνταψε και έπεσε. Δυστυχώς κτύπησε στο κεφάλι και παρόλο που έζησε μερικές μέρες, δεν επανήλθε ποτέ.

Εμένα μου τηλεγράφησαν και έφυγα αμέσως για την Κύπρο. Την πρόλαβα πριν πεθάνει. Άνοιξε τα μάτια της και με είδε όταν έφτασα στο προσκέφαλό της, όμως δεν μπόρεσε να μου μιλήσει. Μου χαμογέλασε ευτυχισμένη και σε λίγες ώρες άφησε την τελευταία της πνοή στην αγκαλιά μου. Δεν θέλω να ακούγεται μελοδραματικό γιατί ήταν μια πολύ τρυφερή στιγμή. Ίσως η πιο τρυφερή στιγμή μεταξύ μας, σε όλη μου τη ζωή. Και ευγνωμονώ το Θεό που την έζησα.

Η κηδεία της γιαγιάς σου ήταν μια μοναδική εμπειρία. Με ρώτησαν πού θα ήθελα να ταφεί, στη πόλη ή στο χωριό της. Επέλεξα το χωριό, εκεί που ήταν θαμμένοι  οι γονείς της. Δεν γνώριζα φυσικά ότι το χωριό βρισκόταν στα βουνά, απείχε περίπου 15 μίλια από το Κτήμα και δεν υπήρχαν ούτε δρόμοι, ούτε μεταφορικά μέσα.

-Θα στείλω κάποιο να τους ενημερώσει, μου είπε ο ιερέας και εμείς θα ξεκινήσουμε γύρω στις πέντε το πρωί, πριν ανεβεί ο ήλιος.

Στις πέντε το πρωί ήμασταν όλοι έτοιμοι. Μπροστά μία άμαξα με το φέρετρο και πίσω μία τεράστια πομπή με μαυροφορεμένες γυναίκες, άνδρες, παιδιά, άλλοι με γαϊδούρια, άλλοι με μουλάρια και οι περισσότεροι με τα πόδια. Δεν είχα δει ποτέ στη ζωή μου κάτι τέτοιο. Δεκάδες, αν όχι εκατοντάδες ακολουθούσαν το φέρετρο. Οι περισσότερες γυναίκες ήταν νέες, άλλες κρατούσαν βρέφη στην αγκαλιά τους, υπήρχαν ακόμα και εγκυμονούσες.

Εμένα μου έδωσαν ένα άλογο. Στην αρχή  δεν ήθελα να το καβαλικεύσω, βλέποντας όλες εκείνες τις γυναίκες να περπατούν, όμως ο ιερέας μου είπε κάτι πολύ σοφό:

-Γιε μου σε ποια απ’ όλες θα δώσεις το άλογο αυτό; Είναι δεκάδες. Αυτές έτσι περπατούν σε όλη τους τη ζωή, δεν κουράζονται. Εσύ δεν είσαι μαθημένος.

Παρόλα αυτά το μοιραζόμουν με τις εγκυμονούσες ή εκείνες που κρατούσαν βρέφη στην αγκαλιά τους.

Η θλιβερή πομπή προχωρούσε αργά, με τους ιερείς πίσω από το φέρετρο να ψέλνουν, πολλές γυναίκες να κλαίνε και άλλες να μοιρολογούν. Έμοιαζε με χορό αρχαίας τραγωδίας. Όπου βρίσκαμε βρύση σταματούσαμε να πιούμε νερό. Όταν περνούσαμε από χωριά οι άνθρωποι ήταν όλοι έξω και μας περίμεναν με λουλούδια και μυροδοχεία στα χέρια, με τα οποία στόλιζαν το φέρετρο και μύρωναν το νεκρό σώμα της μητέρας μου. Κάποιοι ακολουθούσαν την πομπή, που όλο και μεγάλωνε. Ήταν σαν να ήταν Μεγάλη Παρασκευή και περνούσε ο Επιτάφιος.

Και ενώ οι άνθρωποι θρηνούσαν τον θάνατο της Ζηνοβίας, η φύση οργίαζε από ομορφιά και αρώματα για να την καλωσορίσει στην αγκαλιά της. Ήταν Μάιος. Στο νου μου ήρθε η Αφροδίτη με τον Άδωνη και η Παναγία με τον Χριστό. Τέτοια εποχή θρηνούσαν και εκείνες τους αγαπημένους τους. Η μόνη διαφορά ήταν πως οι δικοί τους αγαπημένοι θα ανασταίνονταν σε λίγο. Η δική μου μητέρα, όχι.

 Η Αφροδίτη σε αυτή τη γη, που μέσα της εμείς θα εναποθέταμε σε λίγο το σώμα της μητέρας μου, έτρεχε ξυπόλυτη σαν έχασε τον Άδωνη και κόκκινες παπαρούνες ανθούσαν από το αίμα που έσταζε από τα γυμνά  πόδια της. Και  τώρα οι παπαρούνες λύγιζαν το λιγνό κορμί τους στον άνεμο και φώτιζαν με το λαμπρό τους χρώμα τους αγρούς, σαν ένα ύστατο αποχαιρετισμό προς την Ζηνοβία, μια κόρη της γης της Πάφου.

Σαν φτάσαμε στο χωρίο της, τον Στατό, όλοι οι κάτοικοι μας περίμεναν στην είσοδο του χωριού για να μας συνοδέψουν μέχρι την εκκλησία. Την εκκλησία των Αγίων Ζηνόβιου και Ζηνοβίας. Έμεινα έκπληκτος όταν το άκουσα. Η κηδεία έγινε από πολλούς ιερείς που μαζεύτηκαν από τα γύρω χωριά να τιμήσουν τη μητέρα μου, πρωτοστατούντος του Μητροπολίτη Πάφου. Η μικρή εκκλησία ήταν γεμάτη καθώς και όλοι οι δρόμοι του χωριού από το πλήθος.

Στο τέλος της κηδείας ο Μητροπολίτης είπε λίγα λόγια για τη μητέρα μου. Δεν θυμάμαι και πολλά πράγματα γιατί ήμουν πολύ συγκινημένος. Εκείνο που καρφώθηκε στη μνήμη μου ήταν μία φράση του:

-Αυτή η λαοθάλασσα που σε αποχαιρετά, Ζηνοβία, είναι εδώ γιατί είσαι ο πρώτος άνθρωπος που εδώ και εκατονταετίες νοιάστηκε για αυτούς τους καταπιεσμένους. Νοιάστηκες για την φτώχια τους και τους έδειξες το δρόμο για να διεκδικήσουν την ζωή τους. Ελαφρύ ας είναι το χώμα που θα σε σκεπάσει! Αιωνία σου η μνήμη.

Ύστερα από την κηδεία έμεινα μερικές μέρες στο χωριό. Με φιλοξένησε η Ευθυμία, η κόρη της Ευρυδίκης, μιας συγγένισσας της μητέρας μου, στην οποία έδωσε το σπίτι των γονιών της για προίκα. Έτσι στην πραγματικότητα έμεινα στο σπίτι της γιαγιάς και της μητέρας μου. Αυτοί οι άνθρωποι ένοιωθαν μεγάλη ευγνωμοσύνη για κείνη. Η φιλοξενία τους, σε ένα σπίτι τόσο ταπεινό,  ήταν βασιλική για μένα.

Δυστυχώς όμως έπρεπε να φύγω. Με περίμενε η Αλεξάνδρεια και οι δουλειές μου. Πήγα πίσω στο Κτήμα, διευθέτησα τα οικονομικά με την τράπεζα και μάζεψα όλα τα βιβλία και γραπτά της μητέρας μου, καθώς και μερικά προσωπικά της αντικείμενα. Το σπίτι και τα έπιπλα τα άφησα στις κοπέλες που διαχειρίζονταν την επιχείρηση με τα υφαντά, για να το έχουν σαν αρχηγείο. Τους είπα ότι θα  μπορούσαν να το χρησιμοποιούν όσο καιρό ήθελαν.

Όπως σου είχα πει  και προηγουμένως η μητέρα μου αναφερόταν συνεχώς σε κάποιο μυστικό που ήθελε να μου εκμυστηρευθεί και μάλιστα το είχε γράψει. Πίστευα ότι ανάμεσα σε όλα αυτά τα έγγραφα που μάζεψα, κάτι θα υπήρχε. Δυστυχώς όμως δεν βρήκα τίποτε, όσο και αν έψαξα. Ξέροντας την μητέρα μου, είμαι βέβαιος ότι κάπου θα υπάρχει αυτό το κείμενο. Δεν μπορώ απλά να φανταστώ πού.

Εδώ η Ζήνα σταμάτησε την ανάγνωση. Η συναισθηματική φόρτιση ήταν μεγάλη. Δεν μπορούσε να συνεχίσει.

-Η γιαγιά Ζηνοβία κηδεύτηκε σαν αγία, σκέφτηκε.

Ποτέ δεν είχε ξεκαθαρίσει στο μυαλό της αν υπάρχει ζωή μετά θάνατο, δεν ήταν ούτως ή άλλως καθόλου θρησκευόμενη. Όμως διαβάζοντας όλες αυτές τις ιστορίες και γνωρίζοντας τη δράση αυτής της εξαίρετης γυναίκας, ήταν βέβαιη πια ότι η υπόστασή της δεν θα μπορούσε να χαθεί στην ανυπαρξία μετά το θάνατό της. Το ίδιο ένοιωθε και για τον πατέρα της. Με ποιο τρόπο επιβιώνει το πνεύμα των ανθρώπων που φεύγουν από τη ζωή, δεν γνώριζε ούτε μπορούσε να συμπεράνει, ήταν όμως πια βέβαιη ότι υπάρχει κάποιου είδους μεταθανάτια ύπαρξη σε μια πνευματική διάσταση.

-Πόσο πολύ θα ήθελα να την είχα γνωρίσει! Είπε μεγαλοφώνως.

-Τι είπες; Τη ρώτησε ο Αλέξης

-Είπα πως θα ήθελα να γνωρίσω την γιαγιά Ζηνοβία, απάντησε η Ζήνα. Ήταν τόσο σπουδαία γυναίκα!

-Στάσου μπροστά στον καθρέφτη, της είπε γελώντας το Αλέξης. Θα την δεις απέναντί σου. Κουβαλάς τα γονίδια της γιαγιάς σου μέσα στο σώμα σου μα προπάντων μέσα στο πνεύμα σου! Και μην νομίσεις ότι όλη αυτή η ιστορία ήρθε στα χέρια σου, έτσι τυχαία. Είναι μια ανάθεση σε σένα να αναβιώσεις την ζωή της, μα προπάντων να βρεις τις ρίζες σου.

Η Ζήνα ανατρίχιασε. Όλο αυτό μέχρι τώρα ήταν ένα παιχνίδι που της κινούσε το ενδιαφέρον, όμως είχε δίκαιο ο Αλέξης. Πίσω από την ενδιαφέρουσα ιστορία, υπήρχαν οι άνθρωποι, υπήρχε η γιαγιά Ζηνοβία, που άφησε παρακαταθήκη ένα μυστικό. Και ενώ είχαν περάσει εκατό σχεδόν χρόνια και τα πάντα έχουν κονιορτοποιηθεί από τον ανελέητο χρόνο, η Ζήνα θα πρέπει να βρει την αλήθεια. Σουρεαλιστικό; Σίγουρα. Όμως όπως είπε ο Αλέξης είναι ένα καθήκον που της έχει ανατεθεί.

-Τι έγινε; Σου έχει απαντήσει η Ελένη; Ρώτησε ο Αλέξης.

-Ναι μου έχει απαντήσει και έχει επιβεβαιώσει ότι η εκτίμηση του τεμαχίου στη Πάφο από το δικηγορικό γραφείο είναι ρεαλιστική. Πρόκειται για πολύ μεγάλή έκταση σε τουριστική περιοχή που πολλοί θα ενδιαφέρονται να την αγοράσουν και να την αναπτύξουν. Εκείνο που άρχισε να με εκνευρίζει είναι η επιμονή του δικηγορικού γραφείου να τους αναθέσω την πώληση του τεμαχίου. Θα χάσουμε τον αγοραστή, λένε. Και τι μ’ αυτό; Εγώ δεν ενδιαφέρομαι να πωλήσω!

-Να είσαι επιφυλακτική με αυτό το γραφείο. Ποτέ δεν ξέρεις ποιες είναι οι προθέσεις τους. Μην νομίζεις ότι οι άνθρωποι στη Κύπρο είναι άγιοι. Κάθε άλλο. Υπάρχει πολλή διαφθορά και εμπλεκόμενα συμφέροντα. Να είσαι προσεκτική μαζί τους.

-Μην ανησυχείς. Εγώ είμαι αλεπού και δεν εμπιστεύομαι εύκολα κανένα. Προς το παρόν θα περιμένω. Δεν μπορώ να πάω στη Κύπρο αν δεν κυκλοφορήσουν τα εμβόλια. Σε κανένα εξάμηνο το υπολογίζω. Θα είναι καλοκαίρι εκεί. Και ξέρεις κάτι; Παρόλο που έχω ταξιδέψει σε πολλές χώρες του κόσμου, δεν έχω πάει ποτέ στην Ευρώπη, πόσο μάλλον σε χώρα της Μεσογείου θάλασσας. Θα είναι απίστευτη εμπειρία για μένα.

-Πιστεύω ότι θα σου αρέσει. Κρίμα που εγώ δεν θα μπορέσω να ταξιδέψω μαζί σου εκείνη την εποχή. Έχω τις ομάδες της ελληνικής γλώσσας. Διαφορετικά θα ερχόμουν σίγουρα.

-Μην ανησυχείς, του είπε γελώντας. Είναι μια ευκαιρία να δοκιμάσουμε τη σχέση μας και να διαπιστώσουμε αν είναι η πανδημία που μας κρατά μαζί ή έχουμε βρει το ταίρι μας.

-Άσε τις πονηριές, της είπε ο Αλέξης, ελαφρά ενοχλημένος. Εγώ δεν έχω κέφια για περιπετειούλες.

-Εντάξει σκληρέ, μεσογειακέ άνδρα! Θα δω εγώ κατά πόσο είμαι μια επιπόλαιη Αυστραλή ή τα γονίδια της Ζηνοβίας θα με κρατήσουν αιώνια πιστή σε σένα!