Σκέψεις πάνω στο «Δωδεκάλογο του Γύφτου» του Κωστή Παλαμά (2)

Όσα βουνά κι αν ανεβείτε,
απ’ τις κορφές τους θ’ αγναντεύτε άλλες κορφές
ψηλότερες, µιαν άλλη πλάση ξελογιάστρα·
και στη κορφή σα φτάστε την κατάψηλη,
πάλε θα καταλάβετε πως βρίσκεστε
σαν πρώτα κάτω απ’ όλα τ’ άστρα

Μία ακόμα στροφή από το ποίημα του Κωστή Παλαμά «Ο Δωδεκάλογος του γύφτου», που με ποιητικό οίστρο δηλώνει μία διαχρονική, κοσμική αλήθεια: το ανικανοποίητο της ανθρώπινης ψυχής και του ανθρωπίνου πνεύματος.

Όλοι μας γνωρίζουμε πως ότι και αν αποκτήσουμε είτε στο υλικό επίπεδο, είτε στο επαγγελματικό, είτε στο πνευματικό πάντοτε υπάρχει κάτι άλλο που δεν το έχουμε και καραδοκεί είτε να μας προκαλέσει να προσπαθήσουμε ξανά, είτε να μας γεμίσει με ένα αίσθημα ματαιότητας και απογοήτευσης.

Απαντά όμως και πάλι ο ποιητής:

«πάλε θα καταλάβετε πως βρίσκεστε
σαν πρώτα κάτω απ’ όλα τ’ άστρα.»

…κάτω απ’ όλα τ’ άστρα. Θέτει το όριο της αναζήτησης της ανθρώπινης ψυχής «τ’ άστρα». Κάτι το εντελώς άπιαστο – ιδιαίτερα την εποχή που έζησε ο Κωστής Παλαμάς – που είναι εκτός της ανθρώπινης φύσης και των ανθρωπίνων επιτευγμάτων, αλλά συγχρόνως είναι ένα φωτεινό σημάδι ελπίδας που καλύπτει τον κόσμο μας και θέτει υψηλούς στόχους στη ζωή μας.

Στο βιβλίο της Γένεσις αρ. 1.27 αναφέρεται:

… «και εποίησεν ο Θεός τον άνθρωπον, κατ’ εικόνα Θεού εποίησεν αυτόν…»

Ποιος είναι ο Θεός; Ίσως, πολύ απλοϊκά θα μπορούσε να πει κανείς, ότι είναι αυτός που η ενέργεια και η δύναμή του διέπουν το σύμπαν και τη λειτουργία του. Δεν έχει σημασία αν κάποιος είναι θρησκευόμενος ή όχι, τα πιο πάνω λόγια δηλώνουν τη δυνατότητα, αλλά και την υποχρέωση του ανθρώπου να κατανοήσει το σύμπαν και τους νόμους του, γιατί απλά είναι μέσα στη φύση του να το κάνει. Αυτό το γνωρίζουν και οι θρησκευόμενοι αλλά και οι μη θρησκευόμενοι άνθρωποι. Είναι μία δύναμη που ωθεί τον καθένα να ψάχνει για το κάτι περισσότερο, στον τομέα εκείνο που νομίζει θα βρει την ευτυχία και θα κορέσει τις επιθυμίες της ψυχής του.

Ανεβαίνουμε, λοιπόν, βουνά και να κατακτούμε κορυφές σε κάθε έκφραση της ζωή μας. Και αν θέλουμε να πληρώσουμε αυτή την αδηφάγα ανάγκη και να νοιώθουμε ευτυχισμένοι θα πρέπει να αρχίσουμε από τα απλοϊκά και τα καθημερινά. Κάθε πράξη μας είναι μία πρόκληση για να στοχεύσουμε σε καλύτερο αποτέλεσμα την επόμενη φορά και να κερδίσουμε ακόμα μία κορυφή. Κάθε κορυφή που κατακτούμε είναι μια ικανοποίηση, που μπορεί να μην κρατήσει πολύ, είναι όμως ένα κίνητρο για να προσπαθήσουμε περισσότερο την επόμενη φορά και να κερδίσουμε και άλλη ικανοποίηση.

Έχει σημασία όμως και η ποιότητα των στόχων που θέτουμε. Αν οι επιδιώξεις μας βασίζονται στην απόκτηση μόνο υλικών αγαθών, φοβάμαι ότι η ικανοποίηση θα διαρκεί όλο και λιγότερο χρόνο και στο τέλος θα καταλήξει σε ένα αίσθημα ματαιότητας και δυστυχίας. Τα υλικά αγαθά είναι απαραίτητα για να υπηρετούν τις ανάγκες μας και να στολίζουν όμορφα τη ζωή μας. Δε γεμίζουν όμως την επιθυμία της ψυχής να φτάσει τ’ άστρα.

Ορμώμενοι από αυτή την εσωτερική ανάγκη, συχνά γινόμαστε άπληστοι και αδηφάγοι. Συγκεντρώνουμε γύρω μας ή έστω προσπαθούμε να συγκεντρώσουμε υλικά αγαθά, δύναμη, εξουσία, αξιώματα ακόμα και διεκδικήσεις σε επιτεύγματα. Συχνά όμως αυτά όλα δεν έχουν σημασία. Το κενό μέσα μας παραμένει.

Είμαστε περίπλοκα όντα. Δεν αρκούμαστε στη διατροφή και αναπαραγωγή μας όπως τα ζώα. Δεν αρκούμαστε στο χάιδεμα των αχτίνων του ήλιου και στον κορεσμό της δίψας μας, όπως τα φυτά. Δεν αρκούμαστε απλά στην αγάπη, όπως όλα τα άλλα όντα του πλανήτη. Μας έχει δοθεί αυτή η πνοή που θέλει να φτάσουμε στα άστρα και αυτή ικανοποιείται μόνο, αν γινόμαστε και εμείς κάθε στιγμή «Θεοί», αν δημιουργούμε δηλαδή μέσα στην καθημερινότητά μας και αν κάθε πράξη μας διέπεται από το αίσθημα της δημιουργίας.

Το έχω αναφέρει ξανά και το επαναλαμβάνω. Θεωρώ ότι η μετατροπή κάθε πράξης της ζωής μας σε πράξη δημιουργικότητας βοηθά στην πραγμάτωση της φύσης μας και φέρνει ευτυχία. Και δε χρειάζεται να κάνουμε σπουδαία πράγματα, τα απλά και καθημερινά μπορεί να γίνονται με δημιουργικό οίστρο. Το μαγείρεμα, η φροντίδα του σπιτιού, η φροντίδα του κήπου, η μονότονη εργασία στο γραφείο, όλα μπορούν να γίνονται με ευφάνταστο τρόπο και με προσδοκία ενός καλύτερου αποτελέσματος κάθε φορά.

Οι πρόγονοί μας ξεκίνησαν από τα σπήλαια, ως τροφοσυλλέκτες και η σημερινή κοινωνία μας στοχεύει στ’ άστρα. Τι είναι αυτό που επέφερε την πρόοδο και την αλλαγή; Αυτή η πνοή που εμφύσησε ο Θεός στον άνθρωπο και τον έκαμε κατ’ εικόνα Αυτού. Τον έκαμε δηλαδή μία δημιουργική δύναμή μέσα στο σύμπαν. Ας το αξιοποιήσουμε λοιπόν αυτό! Είναι η εκπλήρωση της φύσης μας και το κλειδί μας στην ευτυχία!

Πληροφορίες για τον Κωστή Παλαμά μπορείτε να διαβάσετε ακολουθώντας τον πιο κάτω σύνδεσμο:

Κωστής Παλαμάς

Φωτογραφία: https://pixabay.com/el/photos/