Η φωνή του δένδρου

Πριν λίγες μέρες, είδα τυχαία ένα απόσπασμα από ένα ντοκιμαντέρ με τη διάσημη Αγγλίδα ηθοποιό Judi Dench (η οποία στα 86 της χρόνια εξακολουθεί να είναι ακμαία), που με εντυπωσίασε. Μαζί με κάποιο επιστήμονα, βρίσκονταν μέσα σε ένα δάσος και με τη βοήθεια ακουστικών και με ένα όργανο – χωνί που τοποθέτησαν στον κορμό ενός δένδρου, μπόρεσε η Judi να ακούσει τον ήχο που έβγαζε ο οργανισμός του δένδρου καθώς λειτουργούσε. Παράλληλα στο βάθος ακουγόταν κάτι σαν κόμπος που έσταζε σε τακτά διαστήματα. Όπως εξήγησε ο επιστήμονας είναι το νερό που κυκλοφορούσε μέσα στο δένδρο. Πάρα πολλά λίτρα νερού απορροφά καθημερινά ένα μεγάλο δένδρο για να ζήσει. Και τότε άκουσα και εγώ για πρώτη φορά, την καρδιά του δένδρου να κτυπά και εμπειράθηκα τη ζώσα ύπαρξη των φυτών.

Ύστερα, της εξήγησε, ότι όταν ένας δάσος από πεύκα κινδυνεύει από παράσιτα (μελίγκρα νομίζω ήταν το όνομα) εκπέμπει ένα σύννεφο οσμής και με αυτό τον τρόπο καλεί σε βοήθεια ένα σμήνος από πασχαλίτσες (παπαρούνες) για να φάνε τα παράσιτα. Για αυτό δεν πρέπει να τις σκοτώνουμε με τα εντομοκτόνα! Είναι ο γιατρός και το φάρμακο της φύσης σε πολλές περιπτώσεις.

Εμείς οι άνθρωποι, οι πιο ευαίσθητοι από εμάς, συχνά αναγνωρίζουμε τη ζωή και τη συγγένεια του οργανισμού μας με τα ζώα, αλλά σχεδόν ποτέ δεν ασχολούμαστε με τη ζωντανή υπόσταση των φυτών.

Σίγουρα, τα παλιά τα χρόνια που όλοι οι άνθρωποι ασχολούνταν με τη γη και καλλιεργούσαν τα φυτά, κάποιοι από αυτούς θα άκουγαν την κραυγή ενός δένδρου την ώρα που ο ξυλοκόπος με το τσεκούρι του το έκοβε. Και κάποιοι άλλοι θα αισθάνθηκαν τον κραδασμό ευγνωμοσύνης του φυτού, σαν το πότιζαν. Σε μια ταινία που είχα δει πολύ παλιά, οι ιθαγενείς της Αφρικής, ζητούσαν συγγνώμη από το φυτό όταν έκοβαν τον καρπό του για να τραφούν. Το ίδιο έκαναν και όταν σκότωναν ένα ζώο. Αυτό θα πει αρμονία με τη φύση. Αναγνώριση της ύπαρξης και του δικαιώματος στη ζωή όλων των οργανισμών.

Η μικρή προσωπική εμπειρία που έχω με τη φροντίδα του κήπου μου, επιβεβαιώνει ότι ο μαγικός κόσμος των φυτών μπορεί να μας δώσει χαρά και γαλήνη. Η φροντίδα ενός κήπου δεν έχει ως μοναδικό απώτερο σκοπό τη δημιουργία ενός όμορφου περιβάλλοντος. Αυτό είναι το επακόλουθο μιας σχέσης αμφίδρομης αγάπης που δημιουργείται, όταν ο άνθρωπος αποφασίσει να εντρυφήσει στον κόσμο των φυτών.

Η νοημοσύνη μας και η δύναμη του πνεύματός μας, συχνά μας κάνει αλαζόνες και άπληστους. Και η φύση μας εκδικείται. Το βλέπουμε καθημερινά με την κλιματική αλλαγή και πολλά άλλα που ίσως δεν αντιλαμβανόμαστε ακόμα.

Παρακολουθώντας πολλά ντοκιμαντέρ έχω μάθει ότι ακόμα και αυτά που θεωρούμε εντελώς άψυχα, όπως οι πέτρες, πάλλονται στο εσωτερικό τους γιατί τα μόρια που τις αποτελούν και τους επιτρέπουν να διατηρούν το σχήμα τους, είναι ζωντανά.

Όλη η φύση αλλά και το σύμπαν γύρω μας, αποτελείται από οντότητες, που το μόνο πράγμα που τις κάνει να διαφέρουν είναι ο βαθμός συνειδητότητας. Θεωρούμε ότι είμαστε τα ανώτερα όντα σε αυτό τον πλανήτη. Και μπορεί να είμαστε. Όμως πρέπει να γνωρίζουμε ότι και ο ωκεανός είναι ζωντανός και η καρδιά του πάλλεται, σε πολύ αραιά μεν, αλλά τακτά διαστήματα, όπως σε όλα τα όντα. Όταν, τον μολύνουμε – όπως κάνουμε καθημερινά – έχει τον μηχανισμό να αυτοκαθαρίζεται, καταστρέφοντας τα δικά μας παρεμβατικά επιτεύγματα. Αυτά δεν είναι προσωπικές μου απόψεις, έχουν τεκμηρίωση από τους επιστήμονες που μελετούν τη φύση και ψάχνουν τις αιτίες των καταστροφών που συμβαίνουν γύρω μας.

Το ίδιο ζωντανός είναι και ο πλανήτης μας και μπορεί να μας αποτινάξει από την πλάτη του και να εξαφανίσει το γένος μας, όταν αισθάνεται ότι απειλείται, όπως σήμερα.

Ας γίνουμε ταπεινοί λοιπόν και ας αγαπήσουμε όλους τους οργανισμούς που μας περιβάλλουν. Δε χρειάζονται πολλά πράγματα. Ας βγάλουμε τα ακουστικά από τα αυτιά μας και ας ακούσουμε τους ήχους της φύσης. Οι Ινδιάνοι της Αμερικής – τους είδαμε όλοι σε πολλές ταινίες – έβαζαν το αυτί τους στη γη και ακροάζονταν τη ζωή γύρω τους. Ας οσμιστούμε τις υπέροχες μυρωδιές της φύσης και ας αγγίξουμε τρυφερά με τα δάκτυλά μας τα φύλλα ενός φυτού. Ας γευτούμε την υπέροχη γεύση των φρούτων. Μα πάνω από όλα ας ανοίξουμε τα μάτια για να δούμε την ομορφιά! Η φύση μας έδωσε πέντε αισθήσεις για να την απολαμβάνουμε. Δεν πρέπει να το ξεχνάμε. Πρέπει να το αξιοποιούμε.

Τελειώνοντας επικαλούμαι τους στίχους από το ποίημα του Γιώργου Σεφέρη, Πέμπτη, που εκφράζουν τη μετάνοια του ανθρώπου που δεν έγινε ένα με τη φύση και έχασε την επαφή με την πληρότητα και την ευτυχία:

……………………………………
κι όμως λυπούμαι ακόμη γιατί
δεν έγινα κι εγώ (όπως θα το ήθελα)
σαν το χορτάρι που άκουσα να φυτρώνει
μια νύχτα κοντά σ’ ένα πεύκο﮲
………………………………………