Δια φωνής Χατσεψούτ

Ιστορικά στοιχεία:

Το 2006 ο αιγυπτιολόγος Ζαχί Χαουάζ εντόπισε στον τρίτο όροφο του Μουσείου του Καΐρου τη μούμια της γυναίκας Φαραώ Χατσεψούτ. Με τη μέθοδο του DNA από ένα δόντι που βρέθηκε αλλού και  ανήκε στην ίδια, και με την ταύτιση  του DNA  της μούμιας που ανήκε στη γιαγιά της, επιβεβαιώθηκε η ταυτότητά της. Η Χατσεψούτ γεννήθηκε στην Αίγυπτο το 1508 π.Χ. Ήταν κόρη του Τούθμωσι Α’ και της Αχόμσε. Παντρεύτηκε τον ετεροθαλή αδελφό της Τούθμωσι Β’. Η Χατσεψούτ διοίκησε την Αίγυπτο από το θάνατο του συζύγου της Τούθμωσι του Β΄ το 1479 π.Χ., και για περίοδο 22 χρόνων, μέχρι το δικό της θάνατο, το 1458 π.Χ. Ο διάδοχός της, Τούθμωσις ο Γ’,  προσπάθησε να διαγράψει το όνομά της από την ιστορία και έτσι κανείς δε γνώριζε για την ύπαρξη της πριν το 19ο αιώνα, που ο Φρανσουά Σαμπολιόν αποκρυπτογράφησε τη στήλη της Ροζέτας και μπόρεσαν οι αρχαιολόγοι να διαβάσουν τα ιερογλυφικά στο ναό του Ντεϊρ ελ Μπάχρι,  που η ίδια κατασκεύασε. Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η διαγραφή ενός ονόματος σήμαινε για τους αρχαίους Αιγύπτιους την αδυναμία ενός ατόμου να υπάρξει στη μετά θάνατο ζωή. Το καταδίκαζε δηλαδή στην ανυπαρξία. Η προφορά του ονόματος ήταν ουσιώδης για την θρησκεία των αρχαίων Αιγυπτίων. 

«Έτσι κάθομαι στο παλάτι μου και σκέφτομαι κείνον που με έπλασε. Η καρδιά μου μού όρισε να αναγείρω γι’ αυτόν δυο οβελίσκους από ήλεκτρο… το πνεύμα μου σκίρτησε στη σκέψη τι θα πουν οι άνθρωποι όταν μετά από πολλά χρόνια θα δουν αυτό το μνημείο και θα μιλάνε γι’ αυτό που έκανα εγώ…»

Φαραώ Χατσεψούτ

(Πάνω στη βάση ενός οβελίσκου στο Καρνάκ)

Η  Χατσεψούτ ξύπνησε από το βαρύ ύπνο της, που διήρκεσε 3500 χιλιάδες χρόνια. Άκουσε το όνομά της να προφέρεται και η ψυχή της αγαλλίασε. Επιτέλους οι άνθρωποι τη γνώριζαν. Επιτέλους θα μπορούσε να ταξιδέψει στο κόσμο των νεκρών και να ζήσει στην αιωνιότητα.

Πριν φύγει όμως, θέλησε να περιδιαβάσει πάνω από την αγαπημένη της Αίγυπτο. Υπήρχε άραγε η πατρίδα της; Τι έγιναν οι τάφοι των προγόνων της; Τι έγιναν οι λαμπροί ναοί που έκτισε αυτή και οι προκάτοχοί της;

Υπερίπτατο πάνω από την πατρίδα της και η θέασή της ήταν απεριόριστη.  Είδε το Νείλο να ρέει και να ποτίζει τη γη της Αιγύπτου και μαζί είδε την καμπυλότητα του εδάφους να εκτείνεται και να σχηματίζει τη σφαίρα της Γης, του πλανήτη πάνω στον οποίο έζησε πριν 3500 χρόνια. Πέρα από αυτό, ήταν το αχανές σύμπαν με άλλους πλανήτες και αστέρια να λαμπυρίζουν. Η οπτική αυτή την εντυπωσίασε. Ο κόσμος με τα μάτια της ψυχής είναι πολύ μεγαλύτερος απ’ ότι τον γνώριζε…

Επικεντρώθηκε όμως στην πατρίδα της, την Αίγυπτο. Ξεχώρισε τις πυραμίδες της Γκίζας να στέκουν υπερήφανες μετά από τόσα χρόνια και να δεσπόζουν στην έρημο. Δεν έλαμπαν τώρα πια λευκές, κάτω από το φως του ήλιου. Η επένδυση από ασβεστόλιθο είχε αφαιρεθεί, όπως είχαν αφαιρεθεί και τα πυραμίδια, οι επιχρυσωμένες πέτρες στην κορυφή τους. Όμως ήταν εκεί, ίσως χωρίς την παλιά τους αίγλη.  Οι σύγχρονοι άνθρωποι τις μελετούσαν, ψάχνοντας να μάθουν για τον πολιτισμό και τις ρίζες τους.

Η Χατσεψούτ θυμήθηκε τα χρόνια που βασίλεψε στην Αίγυπτο. Είχε γεννηθεί πριγκίπισσα. Ο πατέρας της ήταν ο μεγάλος Φαραώ Τούθμωσις Α΄. Στα δώδεκα της χρόνια παντρεύτηκε τον ετεροθαλή αδελφό της Τούθμωσι Β΄. Μαζί  απέκτησαν δύο κόρες τις Νεφερούρ και Μετρίτε-Χατσεψούτ ή Χατσεψούτ Β΄. Μετά από αυτή την εξέλιξη, ο σύζυγός της όρισε ως διάδοχό του τον γιο του Τούθμωσι Γ΄ που απέκτησε από άλλη σύζυγο, όχι από την ίδια. Όταν ο Τούθμωσις  Β΄ πέθανε η Χατσεψούτ, ούσα βασιλική σύζυγος, άρχισε να διοικεί την Αίγυπτο ως κηδεμόνας του Τούθμωσι Γ’, που ήταν νήπιο.

Η θέση της ήταν δύσκολη. Σε μια χώρα και σε μια εποχή που καμιά γυναίκα δεν ήταν αποδεκτή να διοικεί, η Χατσεψούτ έπρεπε να επιβληθεί. Αρχικά διοίκησε ως εκπρόσωπος του Τούθμωσι Γ΄, μα μετά από δύο χρόνια περίπου, ανακηρύχθηκε Φαραώ και έλαβε όλους τους τίτλους και τα αξιώματα. Για να σταθεροποιήσει τη θέση της στον λαό της,  πάντρεψε τον Τούθμωσι Γ΄ με την κόρη της Νεφερούρ. Στη συνέχεια παρουσίασε τον εαυτό της ως κόρη του θεού Αμούν, που με τη μορφή του πατέρα της, Τούθμωσι Α΄, γονιμοποίησε τη μητέρα της. Φρόντισε να εμφανίζεται στα αγάλματα με τη μορφή του άνδρα Φαραώ, φέροντας γενειάδα, ανδρική στολή και κατανομή. Στο παρελθόν της ιστορίας της Αιγύπτου υπήρξαν ακόμα δύο γυναίκες που διοίκησαν τη χώρα, αλλά ως εκπρόσωποι Φαραώ – παιδιών και όχι ως διακηρυγμένες Φαραώ – γυναίκες, με όλους τους τίτλους.

Η Χατσεψούτ, παρά την εικόνα που δημιούργησε για τον λαό της, η ίδια ουδέποτε αρνήθηκε τη θηλυκή της φύση. Σε κάποια αγάλματα, που με αυτά  θα ήθελε να μείνει στην ιστορία, παρουσιάζεται γυναίκα, γεμάτη κομψότητα, χάρη  και γοητεία. Μα δε σταμάτησε εδώ. Η γυναικεία φύση δεν έχει απλά να κάνει με την εμφάνιση. Έχει να κάνει με την ψυχοσύνθεση και με τις ποιότητες με τις οποίες εκφράζεται.

Αρχικά ακολούθησε τα βήματα προηγούμενων Φαραώ, μιμούμενη τον πατέρα της και έκαμε μερικές στρατιωτικές επιχειρήσεις, στη Συρία και αλλού. Σύντομα όμως κατάλαβε ότι δεν ήταν αυτό που ήθελε για τη χώρα και τον λαό της. Κάθε στρατιωτική επιχείρηση έχει κόστος σε ανθρώπινες ζωές και πόρους. Εκείνη επέλεξε την ευημερία της χώρας και του λαού της. Άφησε σχετική αυτονομία στις χώρες που ήταν κάτω από την κυριαρχία της Αιγύπτου και επικεντρώθηκε στην ανέγερση μνημείων που μέχρι σήμερα οι άνθρωποι θαυμάζουν.

Κτίζοντας τα ωραιότερα μνημεία της Αιγύπτου, δε δόξασε απλά το όνομα και τη βασιλεία της, αλλά έδωσε εργασία στον λαό της, συμβάλλοντας στην ευημερία του. Έργα της είναι ο ναός Ντέιρ ελ Μπάχρι στις Θήβες και ο ναός του Λούξορ, αφιερωμένος στο θεό Ρα. Στο συγκρότημα των ναών στο Καρνάκ, που όλοι οι Φαραώ πρόσθεσαν κάτι καινούργιο, η Χατσεψούτ έκτισε το παλάτι της Μάατ, το οποίο γέμισε με τοιχογραφίες από το έργο της και θρησκευτικές τελετές που εκτελούσε με το διάδοχό της, Τούθμωσι Γ΄. Θα πρέπει να σημειώσουμε εδώ, ότι ουδέποτε προσπάθησε να παραγκωνίσει τον διάδοχό της. Αντίθετα, τον παρουσιάζει να συμμετέχει μαζί της σε όλες τις τελετές που επιτελούσε ως υπέρτατη ιέρεια. Ίσως, εκείνος να προσπάθησε αργότερα να τη διαγράψει από την ιστορία, όχι από μίσος,  αλλά γιατί θεωρούσε ότι με τη γυναικεία της υπόσταση βεβήλωνε την αποδεκτή διαδοχή των ανδρών Φαραώ.

Μα το έργο της δε σταμάτησε μέχρι εδώ. Το μεγαλύτερο επίτευγμά της είναι η εξερεύνηση άλλων χωρών και η σύναψη εμπορικών σχέσεων με τη γη των Πουντ. Μέχρι πρόσφατα, η περιοχή αυτή θεωρείτο ένας φανταστικός τόπος, αλλά σύγχρονες αρχαιολογικές ανακαλύψεις έχουν επιβεβαιώσει την ύπαρξή της και τις εμπορικές σχέσεις της με την Αίγυπτο. Έχει βρεθεί σε σπήλαιο στις ακτές της Ερυθράς θάλασσας, πλοίο με συσκευασίες εμπορευμάτων που έχουν επιγραφές  που αναφέρονται στη γη των Πουντ. Πέραν τούτου,  ανάλυση του DNA  μούμιας μπαμπουίνου από την Αίγυπτο, που βρίσκεται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο, επιβεβαιώνει την προέλευση του ζώου από περιοχή στο κέρας της Αφρικής, που  ταυτίζεται με την Ερυθραία ή το Ανατολικό Σουδάν.

Με τις αποστολές αυτές οι Αιγύπτιοι έφερναν εξωτικά ζώα και φυτά που αργότερα καλλιεργήθηκαν στην Αίγυπτο, καθώς επίσης λιβάνι, χρυσό, ελεφαντόδοντο, έβενο, δέρματα λεοπάρδαλης και μπαμπουίνους. Οι μπαμπουίνοι, παρόλο που θεωρήθηκαν ιερά ζώα στην Αίγυπτο, δεν κατάγονται από εκεί.

Η Χατσεψούτ, σταμάτησε να θυμάται. Κοίταξε ξανά αυτή τη σφαίρα που απλωνόταν μπροστά της και ήταν πολύ μεγαλύτερη από την Αίγυπτο, την πατρίδα της. Ξεπερνούσε τη μακρινή γη των Πουντ και καμπυλώνοντας επέστρεφε πίσω στην Αίγυπτο. Φωτιές και καπνοί υψώνονταν από παντού. Οι άνθρωποι εξακολουθούσαν, μετά από 3500, να διενεργούν πολέμους και να σκοτώνονται. Πολύ πιο βίαια και πολύ πιο καταστροφικά, τώρα. Η γυναικεία καρδιά της σπάραξε. Οραματίστηκε το μέλλον και αναφώνησε:

«Εγώ η Χατσεψούτ, η Πρώτη ανάμεσα στις Ευγενείς Γυναίκες, προβλέπω ότι αυτή η σφαίρα που ονομάζεται Γη, θα γνωρίσει την ειρήνη, μόνο όταν μια γυναίκα θα κυβερνήσει. Αυτή θα πρέπει να ασκήσει την εξουσία με τη θηλυκή της υπόσταση και να μη μιμείται τους άνδρες και τα χαρακτηριστικά τους. Η γυναικεία φύση της θα την οδηγήσει να μεριμνήσει για την ευημερία και ελευθερία των λαών. Τότε εγώ θα ξαναέρθω για να σταθώ στο πλάι της.»

Και χάθηκε στο κόσμο των πνευμάτων, ευγνωμονώντας τους σύγχρονους ανθρώπους για την απελευθέρωσή της από την υπόσταση της ανυπαρξίας,  δίνοντας της πίσω το όνομά της.

Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε τους πιο κάτω συνδέσμους:

Χατσεψούτ, ελληνικά

Γη των Πουντ ελληνικά

Punt, Hatshepsut  in English και φωτογραφία

Πυραμίδα του Χέοπα ελληνικά